CALLISTO GUATELLI PAŞA

Callisto Guatelli (Guatelli Paşa) 26 Eylül 1819, Parma - 1899, İstanbul), İtalyan müzisyen.

1840'ların ikinci yarısında İstanbul'a gelerek Osmanlı sarayında dört padişah döneminde görev yapan, Mûsikâ-i Hümâyûn'un şefliğini uzun süre yürüten Guatelli, gerek devrin Türk musikisi eserlerini armonize ederek, gerekse Türk makamlarıyla çok sesli marşlar besteleyerek çok sesli müziğin Osmanlı topraklarında gelişimine katkı sağlamıştır. Mehmet Ali Bey, Klarnetçi Zati Bey, Saffet Bey gibi Türk müzisyenleri yetiştirmiştir. Osmaniye Marşı, Aziziye Marşı, Osmanlı Sergi Marşı gibi popüler eserlerin bestecisidir.


26 Eylül 1819’da İtalya’nın Parma şehrinde dünyaya geldi. 1830’da şehrin müzik okuluna girdi; Francesco Hiserich'ten kontrabas ve Antonio de Cesari'den şan dersleri aldı. 1838 yılında mezun olarak bir süre aralarında meşhur Teatro Cario Felice'nin de bulunduğu değişik İtalyan tiyatrolarında koro şefi olarak çalıştı.

İstanbul’a Naum Tiyatrosu’nda görev yapmak üzere 1840’ların ikinci yarısında gittiği düşünülür. 18 Aralık 1846 tarihinde Sultan Abdülmecid huzurunda bir piyano resitali verdi.

1856’da Donizetti Paşa'nın ölümü üzerine kaymakam rütbesiyle Mûsikâ-i Hümâyûn komutanlığına atandı. İki yıl sonra d’Aranda Paşa ile anlaşmazlığı sebebi ile bu görevden ayrıldı; saray bandosunun başına getirildi.

Batı müziğini Osmanlı sarayına ve halkına tanıtmayı ve sevdirmek için Türk motiflerinin sıklıkla kullanıldığı popüler tarzda eserler besteledi. Abdülmecid devrinde “Arie Nazionali e Canti popolari Orientali antichi e moderni” (Eski ve Yeni Millî Havalar ve Popüler Oryantel Şarkılar) başlıklı İtalyanca şarkı kitabı yayımladı. İki ciltlik eser, Sultan Abdülmecid’in ve kızlarının isimlerini taşıyan piyano için yazılmış 24 şarkıdan oluşur. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde iki ciltlik kitabın birer nüshası mevcuttur.

Polka, vals, marş gibi salon parçalarının yanı sıra 1860’da “Korno için Konçertino” adlı eserini besteledi. Eser, 2003 yılındaki bir arşiv taraması sonucu ortaya çıkarılmıştır.

Sultan Abdülaziz’in tahta çıkması üzerine besteleyip yeni padişaha ithaf ettiği Aziziye Marşı (Sultani Marşı olarak da bilinir) nedeniyle rütbesi mirvalığa yükseltildi. Paşa unvanını böylece alan Guatelli’nin 1861’de bestelediği Osmaniye Marşı adlı solo piyano eseri, bir süre milli marş olarak kullanıldı. Milano’da Luca Yayınevi tarafından basılan bu eserde Türk musikisi usulü olan “düm teke tek tek düm tek düm tek” usulünü kullanmıştı. Bu ritmi, diğer marşlarında da sıklıkla kullandı. Osmaniye Marşı’na benzer bir marşı 27 Şubat 1863’te Sultanahmet Meydanı’nda açılan Sergi-i Umumi-i Osmani için besteledi. Sergi Marşı adlı bu marş, Sadrazam Mehmed Fuad Paşa’ya ithaf etti. 3-24 Nisan 1863’te padişah Abdülaziz’le birlikte saray bandosunun şefi olarak pâdişahın Mısır seyahatine katıldı.

1868’de yeniden Mûsikâ-i Hümâyûn komutanı oldu. Görevi V. Murad ve II. Abdülhamid dönemlerinde de devam etti. Besteci Rifat Bey’in V. Murad’ın tahta çıkışı hatırasına bir Hicazkâr şarkı olan Priere (Dua) isimli eserini armonize etti; eserin notası Hacı Emin Efendi tarafından İstanbul'da basıldı. V. Murad’a ve Abdülhamid’e müzik dersleri verdi.

Saray bandosunda yetiştirdiği öğrenciler arasında Plevne ve İzmir marşlarının bestecisi Mehmet Ali Bey, Klarnetçi Zati Bey, Pembe Kız Operetinin bestecisi Flütçü Haydar Bey, Saffet Bey vardır.

Guatelli Paşa, 1899’da İstanbul’da hayatını kaybetti.

Bestelerinden bazıları:
Osmanli Kasidesi “Sultan Abdulmecit” 1850
Refia Sultan (Rafie Sultana) 1850
Korno için Konçortino 1860
Aziziye Marşı (Aziziye March) 1861
Osmaniye Marşı (Osmanie Marche) 1861
Osmanlı Sergi Marşı (Marche de l'exposition Ottomane) 1863